Cumhurbaşkanı Erdoğan Ekim 2022’de “Bu kardeşiniz bu görevde olduğu sürece faizler her geçen gün düşmeye devam edecek” derken resmi oran yüzde 10,5’ti. Bir yıl sonra resmi oran %33,5 oldu. .
Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan uzun yıllardır düşük faizi savunarak “neden faiz, sonuç enflasyon” dedi. Ancak “rasyonel” ekonomik zemine dönmeye çalışan Türkiye’de faiz oranları rekor seviyelere yükseldi.
Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası’nın (TCMB) gecelik borçlanma faizi son 20 yılın en yüksek seviyesine ulaştı. Resmi TCMB faizi de cumhurbaşkanlığı seçimi sonrasında art arda yapılan artışlardan sonra tarihinin en yüksek seviyesine çıktı. Faiz giderleri bütçede önemli bir yer tutar.
TCMB’nin gecelik borç almak veya gecelik borç vermek isteyen bankalara uyguladığı faize “gecelik işlemlerde uygulanan faiz” adı verilmektedir. İktisatçı Mahfi Eğilmez’e göre TCMB bu yolla kısa vadeli faiz oranlarını, döviz kurlarını ve ikincil piyasadaki kredilerin büyüme hızını etkileyebiliyor.
TCMB verilerine göre AK Parti’nin iktidara geldiği Kasım 2002’de gecelik kredilerin faizi yüzde 46 düzeyindeydi. Hükümetin ilk yılı olan Ekim 2003’te bu oran yüzde 26’ya düştü.
Aralık 2010’da bu oran %1,5’e düştü.
Faiz oranları kademeli olarak düşerek Aralık 2010’da %1,5’e ulaştı. Daha sonra dalgalı bir seyir izleyen gecelik kredi faiz oranı, uzun yıllar sonra Eylül 2018’de yeniden %20 eşiğini aştı.
Daha sonra faiz oranı dalgalı bir seyir izledi ve cumhurbaşkanlığı seçimleri öncesi Şubat 2023’te %7’ye düştü. Ancak seçimlerin ardından Nureddin Nebati’nin yerine Hazine ve Maliye Bakanı Mehmet Şimşek’in getirilmesiyle Türkiye “rasyonel zemine” dönme kararı aldı. Seçimden bu yana faiz oranlarında art arda yüksek artışlar yaşandı.
Son olarak 27 Ekim 2023’te gecelik kredi faiz oranı %33,5 oldu. Ekim 2003’ten bu yana ilk kez bu oran %30 eşiğini aştı.
Erdoğan’ın Ekim 2022’de şunları söylemesinin ardından: “Bu kardeşiniz bu görevde olduğu sürece faizler her geçen gün düşmeye devam edecek.” Bir yıl içinde TCMB’nin gecelik borçlanma faiz oranı yüzde 10,5’ten yüzde 33,5’e yükseldi.
Resmi oran da birbiri ardına rekor kırdı
“Siyasi faiz” olarak bilinen bir hafta vadeli repo işlemlerine uygulanan faiz oranı da son ayların en yüksek seviyesine ulaştı. 2010 yılı faiz oranlarını içeren TCMB verilerine göre 2018 yılı ortasına kadar %10 eşiği geçilmedi.
2018’de resmi oran %24’e yükseldi. Ancak seçime kadar bu çizgiyi aşmadı. Mayıs 2023’te politika faizi %8,5’ti.
Seçim sonrası yeni ekonomi yönetimiyle bu oran yüksek artışlarla yüzde 35’e yükseldi.
İlk önce arka arkaya 5 kez artırın
Daha önce resmi oran art arda 4 kez artmıştı. Ancak seçimlerden sonra faizler üst üste 5 kez arttı.
Faiz giderleri artıyor
Hazine ve Maliye Bakanlığı’nın açıkladığı merkezi yönetim bütçe açığı da 2023’te rekor kıracak. Bakanlık verilerine göre bütçe açığının önemli nedenlerinden biri de faiz giderlerindeki artış. Ocak-Eylül 2022 döneminde 207,7 milyar olan faiz giderleri, 2023 yılının aynı döneminde 470,9 milyara ulaştı. Bu da faiz giderlerinin %127 oranında arttığını gösteriyor.
Son 5 yıla bakıldığında faiz giderlerinin en çok arttığı yıl 2023 oldu. 2022 yılında faiz giderleri bir önceki yıla göre yüzde 45 artarken, 2021 ve 2020 yıllarında bu dönemdeki yıllık artış yüzde 32 oldu.
Erdoğan: “Kardeşiniz bu pozisyonda olduğu sürece faizler düşecek.”
Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, yeni ekonomi politikasına geçiş yaptığı Kasım 2021’de yaptığı konuşmada şöyle demişti: “Faiz sebeptir, enflasyon sonuçtur. Birlikte yürüdüğümüz, çıkarları savunan arkadaşlarımıza üzülüyorum.” Bu yolda çıkarları savunanların yanında olamam ve olmak istemiyorum.”
Erdoğan Ekim 2022’de şöyle demişti: “Bu kardeşiniz bu görevde olduğu sürece faizler her gün, her hafta, her ay düşmeye devam edecek. Kimse bize bu konuda akıl vermesin.” İfadelerini kullandı.
Yoruma kapalı.