Dr. Öğr. Üyesi Nicer Korkut Bıçak, anosmi olarak malum koku kaybının ilişkili olduğu nörolojik hastalıklara dikkat çekti. Dr. Öğr. Üyesi Korkut Bıçak, kokunun beyin ile ilişkisine dair “Annemizin evde pişirdiği kekin kokusu, yağmurda toprak kokusu, sevdiğimiz bir parfümün kokusu, temiz çarşaf kokusu, arkadaşımızla içtiğimiz kahvenin kokusu, ilk alınan gülün kokusu benzer biçimde pek oldukca güzel koku bizi anılarımızda yolculuğa çıkarabilir. Tam tersi birçok nahoş koku da negatif anıları bununla beraber getirebilir.
Koku, hayatta kalmak için evrimsel tarihimizde merkezi bir rol oynar. Koku ve tat, çevredeki gıda kaynakları hakkında bizlere anlamlı bilgiler sağlar. Koku, çekince ve toplumsal uyaranlar dahil olmak suretiyle çevresel ipuçlarını işlememize destek verir. Bu sayede hayatta kalma mücadelemize destek sağlar” diye konuştu.
“Anosmi depresyona ve zehirlenmeye bile niçin olabilir”
Kokunun yeni bellek oluşturma ve detayları hatırlamada büyük rol oynadığına işaret eden Dr. Öğr. Üyesi Korkut Bıçak, “Koku molekülleri burnumuza ulaştığında mukozada bulunan olfaktör sinir hücreleri aktive olarak olfaktör bulb/traktus aracılığı ile oluşan sinyaller beyindeki koku merkezlerine göç eder.
Bu sistemler hipokampüs, amigdala, orbitofrontal korteks, hipotalamus, insular korteks, anterior olfaktör çekirdek, entorinal korteks ile yakın ilişkilidir. Bu yapılar yeni bellek oluşturma ve hafızada depolanmış olan detayları anımsama, duygudurum düzenlenmesi, motivasyon sağlama, saldırganlık benzer biçimde dürtüsel davranışlarımız ve ödül sisteminde mühim rol oynayan yapılardır. Bu sistemler devamlı birbirleri ile etkileşim halindedir ve birbirlerini modüle ederler. Koku duyusunun yitimi anosmi olarak adlandırılır. Koku duyusunun kaybı, besin tüketiminin azalması ve kilo kaybı ile sonuçlanan malnutrisyona, depresyona, besin zehirlenmesine, tehlikeli kimyasallara maruziyet oluşturarak yaşam standardını oldukça etkileyen bir durumdur” dedi.
“Alzheimer ve parkinsonun ilk emarelerinden biri”
Dr. Öğr. Üyesi Korkut Bıçak, koku kaybının altında yatan sebepleri şu şekilde deklare etti: “Anosminin en sık sebepleri içinde alerjiler, viral enfeksiyonlar, kafa travmaları ve olfaktör sistemi etkileyen her tip travma bulunmaktadır. Olfaktör disfonksiyonun en sık sebebi ise üst yolunum yolunu tutan viral enfeksiyonlardır.
Covid enfeksiyonu esnasında ve sonrasında anosmi görülmektedir. Bu koku duyusu yitimi birkaç hafta ile sınırı olan iken kimi zaman aylarca gözlenebilmekte nadiren de kalıcı olabilmektedir. Anosmi Alzheimer, Parkinson hastalığı benzer biçimde bazı nörodejeneratif hastalıkların ilk klinik emarelerinden olabilir. Bunun yanı sıra daha ender görülen frontotemporal demans, huntington, lewy body demans hastalığı benzer biçimde hastalıklarda da anosmi görülebilir. Alzheimer hastalarında spesifik olarak bellek, emosyon ve koku duyusu ile ilişkili olan entorinal korteksin etkilenmiş olması anosmiye sebep olarak gösterilmektedir. Parkinson hastalığında da hastalığın erken dönemlerinde bazal ganglionlarda hasar gelişmeden ilkin olfaktör bulbusta alfa sinnüklein depolanması koku duyumu yitirilmesine niçin olur. Multiple Skleroz (MS) hastalığında koku duyusunun ileti yollarındaki plak oluşunu koku yitimine sebep olabilir” şeklinde konuştu.
“Parfüm, soğan ve kızartma kokuları migreni tetikleyebilir”
Koku ile migren içinde da ilişki bulunduğunu ifade eden Dr. Öğr. Üyesi Korkut Bıçak, şu detayları verdi: “Migren toplumda yüzde 15 oranında görülen ve hanımlarda 2 kat daha çok rastlanan bir hastalıktır. Trigeminovasküler sistemin aktivasyonu sonrasında salınan bazı nörotransmitterler görevli tutulmaktadır.
Migrende pek oldukca tetikleyici içinde yoğun kokular (hoş olan yada nahoş olan) mühim bir rol oynamaktadır. Keskin parfüm kokusu, çamaşır suyu kokusu, soğan-sarımsak kokusu, kızartma kokuları benzer biçimde pek oldukca uyaran migren ataklarını tetikleyebilir. Kokulara hassasiyeti olan migrenli kişilerin bilhassa bu kokulardan uzak durması gereklidir. Bazı temporal lob epilepsilerinde şahıs nöbet öncesinde hoş olmayan kirli kokular duyabilir.”
Yoruma kapalı.