Katar’da stadyum inşaatlarında ölen göçmen işçilerin yakınları sorularına yanıt bekliyor

Katar, Pazar günü başlayacak Dünya Kupası öncesi altyapısını dönüştürdü. İnşaat projelerinde aralarında Nepal’in de bulunduğu Güney Asya ülkelerinden yaklaşık 5 milyon kişi çalıştı. Nepalli aileler BBC’ye yaptıkları açıklamada güvenlik kurallarının görmezden gelinmesinin sevdiklerinin ölümüne yol açtığını anlattı.

10 Kasım gününün erken saatlerinde Qatar Havayolları’nın QR 644 sefer sayılı uçağı Nepal’deki Katmandu Havaalanı’na iniş yaptı.

Uçaktan indirilen kargo arasında beyaz bir ahşap kutu da vardı. Üzerinde “Umeş Kumar Yadav, 32 yaşındaki erkek, Nepalli” yazıyordu.

Katmandu’nun 250 kilometre güneydoğusundaki Golbazar’da, Yudav’ın babası mandasını tuğla evinin dışına bağlıyor. Dünyanın en yoksul ülkelerinden birinin, iş fırsatlarının çok az olduğu en yoksul bölgelerinden birinde yaşıyor.

Oğlu Umeş Katar’a gidip çalışma fırsatı bulduğunda Laxman Yadav, iş bulmayı vaat eden bir aracıya 1500 dolar vermek için, mandalarından bazılarını sattı.

Bu aracılar, sadece Nepal’de değil, Bangladeş ve Hindistan’da da gençlere ülke dışında kazançlı iş bulmayı vaat ediyor ve karşılığında vize almak için büyük miktarlarda para alıyor.

İşçiler sıklıkla bir şantiyeden diğerine geçiriliyor ve ailelerin yakınlarının nerede ve kimin için çalıştıklarını bilmesi zorlaşıyor.

Krişna Mandal’ın evi iki saatlik sürüş mesafesindeki Danuşa bölgesinde. Babası Siteş, dört yıl önce Katar’da çalışmak için evi terk etti.

Siteş bazen oğluna çalışırken çektiği fotoğrafları gönderirdi. Krişna “Su tanklarında çalıştığını söyledi ama ne yaptığı konusunda bize pek bir şey anlatmadı” diyor.

Siteş 12 Ekim’de izine gelecekti. Ancak sadece birkaç gün öne Krişna’ya bir telefon geldi ve babasının bi kazada öldüğü söylendi.

Bir aile dostu, Siteş’in başkent Doha’da kanalizasyon boruları yapımında çalıştığını ve üzerine bir toprak yığınının düştüğünü söyledi. Ölüm belgesinde “sert bir cismin etkisiyle çoklu yaralanma” yazıyor.

Krişna, babasının işvereninden tek bir telefon ya da tazminat teklifi gelmediğini söylüyor. BBC, Siteş’in çalıştığı firmayla bir yorum almak için temas kurdu, ancak yanıt vermediler.

Golbazarlı Laxman, oğlunun Katar’daki yaşamı hakkında pek bir şey bilmiyordu. Akıllı telefonu olmadığı için, Umeş’in TikTok’ta günlük yaptığı paylaşımları göremedi.

Umeş videolarında Katar’ın ışıl ışıl caddelerinde dans ederken ya da diğer göçmen işçilerle birlikte kaldığı yatakhanede görülüyordu.

Umeş ayrıca çalıştığı şantiyeden de bir merdivenin en tepesine çıkıp gülerken ve büyük beton blokları taşırken görüldüğü videolar paylaştı.

Umeş 26 Ekim’de yaklaşan Dünya Kupası’nın reklamlarının oynadığı gökdelenlerin önünde gece dans ederken bir video koydu hesabına.

Yaptığı son paylaşım oldu.

Adı yine Laxman olan ve Katar’da çalışan Umeş’in kuzenine 27 Ekim’de bir telefon geldi ve öldüğü söylendi. Birkaç arkadaşıyla birlikte çalıştığı şantiyeye gidip, nasıl öldüğünü öğrenmeye çalıştılar.

Laxman “Bize Umeş’in iskele asansörüne binip yukarı çıktığını, asansörün bir şeye dokunup bozulduğunu ve aşağı düştüğünü söylediler” diyor.

“Şantiyedeki her şeye bakmalılardı. Her şeyi kontrol edip, insanları öyle çalıştırmalılardı” diye de ekliyor.

BBC, Umeş’in çalıştığı inşaat firmasıyla temas kurdu. Firma yetkilileri, Umeş’in ölümüne güvenlik zaafının neden olduğu iddiasını reddetti.

Şirketin yazılı açıklamasında “Kaza, onun ihmali ve pervasızlığı sonucu yaşandı. Ölen işçi şantiyede dikkatsiz davranıyordu ve birçok kez güvenlik kurallarına uyması için uyarıldı, ancak işe yaramadı” denildi.

Katar’da Dünya Kupası için inşaatlar başladığında, göçmen işçilerin zorlu koşullarda çalıştığı ve ölümlerine dair haberler geliyordu.

Katar hükümeti “projelerinde çalışan tüm işçilerin sağlığı, güvenliği ve itibarını sağlamaya bağlı olduklarını” söylemişti. BBC’ye konuşan yetkililer, sağlık ve güvenlik kurallarının iyileştirildiğini belirtmişlerdi.

Ancak İş ve İnsan Hakları Kaynakları Merkezi’nin BBC’ye sağladığı yeni veriler, geçen yıl işçi haklarının ihlal edildiği 140’a yakın vaka görüldüğünü ve bunların yarısının sağlık ve güvenlik sorunlarından kaynaklandığını gösteriyor.

Kısmen misillemeye uğrama korkusu nedeniyle bu sayının çok daha yüksek olduğuna inanıyorlar.

BBC, 6 yıllık süre içinde güney Asya’da gelen 10’dan fazla işçinin ölüm belgesini gördü. Birçoğunda “çoklu sert cisim yaralanması” yazıyordu. Aileler ise sorularına yanıt beklediklerini söylüyorlar.

Umeş’in tabutu, havaalanından Golbazar’a giderken Laxman ve onlarca diğer köylü cenaze törenine hazırlanıyor, ateş yakmak için saman ve odun topluyorlar.

Nepal’de gelenek en büyük oğlan çocuğunun ateşi yakması. Laxman, Umex’in 13 aylık oğlu Suşant’ın eline ateşi yakması için bir sopa veriyor.

Umeş’in annesi Sumitra gözyaşlarıyla “Bize destek oluyordu. Ödememiz gereken borçlar ve bakmamız gereken küçük çocukları var. O benim kahramanımdı” diyor.

Bu haber Rajneesh Bhandari, Rammohan Pateriya ve Mrigakshi Shukla’nın katlılarıyla hazırlandı.