Çevrecilere göre FIFA’nın ‘Katar’da karbon nötr Dünya Kupası’ iddiası yanıltıcı ve tehlikeli

Güncelleme 5 saat önce

David Lockwood & Matt Warwick / BBC Spor

FIFA, Katar’da 20 Kasım’da başlayacak Dünya Kupası’nın “ilk karbon nötr turnuva” olacağı iddia ediyor.

FIFA’ya göre Dünya Kupası’nda 3,6 milyon ton karbon üretilecek ve bu üretim bazı inisiyatiflerle dengelenecek.

Çevreciler ise bu iddianın “tehlikeli ve yanıltıcı” olduğunu, organizasyonun aslında söylenenin üç katı daha büyük bir karbon ayak izi ortaya çıkartacağını söylüyor.

Lancaster Üniversitesi’nden Mike Berners-Lee, “FIFA’nın karbon ayak izi tahminini inceledik ve 10 milyon tonun çok üzerinde olduğunu düşünüyoruz, yani en az üç katı” dedi.

Manchester Üniversitesi’nden iklim uzmanı Prof. Kevin Anderson da FIFA’nın iddiasının “çok yanıltıcı ve tehlikeli olduğunu” vurguladı.

Anderson, “Bu turnuvanın doğrudan bir insani maliyeti olacak. Bir spor organizasyonu için dev bir miktar bu. Bu emisyonların etkileri dünya çapında hissedilecek” dedi.

Berner-Lee de “Karbon nötr şaibeli bir terim. Dünya Kupası’nın seçtiği karbon dengelemesinde, atmosferden karbon temizlemiyor, yani sahte bir terim. Buna karbon nötr Dünya Kupası demek çok yanıltıcı. Dengelemek için karbon bile temizlenmiyor” diye konuştu.

Bilim insanları, FIFA’nın sürdürülebilirlik stratejisindeki karbon hesaplamalarının hatalı olduğunu, şüpheli karbon dengeleme uygulamasının sorumluluğunun taraftarlara yüklendiğini vurguluyor.

FIFA yetkilileri, Katar Dünya Kupası’nın üreteceği 3,6 milyon ton karbonun % 51,7’sinin, taraftarların uçuşları da dahil seyahatten kaynaklanacağını söylüyor. Kuruluş, her bir maç bileti sahibinin uçuşlarındaki karbon salımlarını da, toplu taşımada elektrik kullanılarak ve diğer bazı inisiyatiflerle dengeleyeceği taahhüddünde bulunuyor.

FIFA’nın yazılı açıklamasında, “FIFA iklim değişiminin günümüzün en zorlayıcı sorunlarından biri olduğunun farkında ve her birimizin derhal ve sürdürülebilir bir şekilde harekete geçmesi gerekiyor” deniliyor ve şöyle devam ediliyor;

“FIFA ve ev sahibi ülke Katar ilk kez karbon nötr bir Dünya Kupası yapmayı taahhüt ediyor. Turnuva bağlantılı emisyonları azaltmak için kapsamlı inisiyatifler uygulanıyor. Bunlara enerji verimliliği  yüksek stadyumlar, tasarımlarına yeşil sertifikalar, inşaları, operasyonları, düşük emisyonlu taşıma ve sürdürülebilir atık yönetimi uygulamaları da dahil.

“Tüm kalan emisyonlar ise uluslararası alanda tanınmış ve sertifikalı karbon kredilerine yatırımla dengelenecek. Bu gönüllü bir şekilde yapılıyor ve bu alanda spor sektöründe öncülük ediliyor. FIFA’nın UNFCCC İklim İçin Spor Çerçevesi’ne bağlanması ve 2040’ta net sıfır emisyona ulaşmayı hedefleyen kendi İklim Stratejisi ile daha fazlası yapılabilir ve yapılacak.”

Turnuvaya katılma hakkı elde edemeyen Norveç Milli Takımı’nın oyuncularından Morten Thorsby, FIFA’nın iddiasını sorgulayan futbolcuları ve kuruluşları temsil ediyor.

Bu kuruluşların yayınladığı açık mektupta, “Bu turnuva, çevreye bıraktığı iz anlamında tam anlamıyla bir felaket. Sadece bu turnuva için tesisler inşa ettiler, bu asla iyi bir şey değil” denildi.

Mektupta, FIFA’nın karbon nötr olma iddialarından vazgeçmesi gerektiği vurgulanırken, gelecek Temmuz’da Avustralya ve Yeni Zelanda’da yapılacak 2023 Kadınlar Dünya Kupası’na dek çevre açısından “temiz” turnuvalara yaklaşımın gözden geçirilmesi çağrısı yapıldı.

Mektubun imzacıları arasında, Thorsby, Wycombe Wanderers’tan David Wheeler, İngiliz futbol kulübü Forest Green Rovers, Roma forması giyen İsveçli oyuncu Elin Landstrom ve ABD’de Chicago Red Stars ekibinde oynayan Zoe Morse var.

Mektupta “İklim değişimi alt etmemiz gereken bir rakip ve uzatma dakikalarının sonundayız. Hangi formayı giyersek giyelim, hangi tezahüratı yaparsak yapalım, harekete geçmek hepimize kazandıracak. Ancak FIFA, bu altın fırsatı değerlendirmek yerine, en büyük gol şansını kaçırmak üzere pozisyon aldı. Turnuva ilk karbon nötr FIFA Dünya Kupası diye tanımlandı, yani gezegenimizin üzerindeki tüm etkisi sıfır olmalı” ifadeleri yer aldı.

FIFA’nın Katar Dünya Kupası’nın “karbon nötr” olduğu iddiasına, İngiltere, Fransa, İsviçre, Belçika ve Hollanda’da reklam şikayetleri yapıldı.

Şikayetlerdeki temel argüman, FIFA’nın iddiasının karbon salımlarının olduğundan az tahmin edilmesi ve dengeleme inisiyatiflerinin güvenilmezliği nedeniyle yanlış olduğu yönünde. Çevreciler tüketicilerin ve taraftarların bu şekilde yanıltıldıklarını savunuyor.

Katar Dünya Kupası’nın “karbon nötr” olma iddiası geçtiğimiz aylarda, Carbon Market Watch adlı kuruluşun raporunda, iddianın “yaratıcı muhasebeye” dayandığını ve “yanıltıcı” olduğunu söylemesiyle tartışmaya açılmıştı.

Açık mektupta ayrıca, seyahatlerin ortaya çıkartacağı karbon salımlarının “büyük bir oranda az tahmin edildiği ve bir turnuvanın karbon nötr olup olmayacağını gerçekleşmeden “tahmin etmenin imkansız olduğu” ifade ediliyor. Karbon azaltma projelerinin etkinliği ve nasıl ölçüm yapıldığı da sorgulanıyor.

Anderson, “Bu büyük etkinliklerde, Dünya Kupası ya da bir başka spor veya müzik organizasyonunda karbon nötr olunduğunun iddia edilmesi çok yanıltıcı ve durumu iyileştirmek bir yana, kötüleştiriyor” dedi.

“Deniz sıcaklığındaki artışı 1,5 dereceyle sınırlamak istiyoruz ve buna çok yakınlaştık” diyen Anderson, sözlerini şöyle sürdürdü:

“İnsanları dünyanın bir yerinden öbür noktasına uçurarak ve dengelenmesi için insanların davranışlarını değiştirmesini beklemek hala işleri farklı bir şekilde yapmayı öğrenmediğimizi gösteriyor”

Anderson ayrıca “FIFA, alışılagelmiş şeyi yaptı: hadi muhteşem bir stada gidelim ve karbon salımını örtmek için birkaç karbon kredisi alalım. Gerçekten düşünmek yok, liderlik yok. FIFA her seviyede fiyasko” dedi.

Berners-Lee de “FIFA karbon ayak izini aşırı derecede az tahmin etti. Dünya Kupası çok önemli ve karbon ayak izi olması kaçınılmaz. Bunu şu anda mümkün olduğunca düşük tutmalıyız. Futbol uluslarına destek için Dünya Kupasını dünya genelinde dolaştırabilirsiniz ama Katar bunlardan biri değil” dedi.

Berners-Lee sözlerini şöyle sürdürdü:

“Bir örnek, FIFA’nın tüm uçak yolculuklarının tek yön yapılacağını düşünmesi. Bu tam bir saçmalık.

“Karbon ayak izini dengelemeye en yakın inisiyatif, ağaç dikmek ve turbalıkları korumak gibi atmosferden karbon temizleyen programlar olabilir.

“FIFA’nın şimdiye kadarki en yeşil Dünya Kupası iddiası anlamsız. Ucuz ve berbat sözde dengeleme girişimleriyle, karbon salımlarının verdiği hasarı gideremezsiniz”

FIFA’dan bir sözcü ise yaptığı açıklamada, “2010’da bu turnuvaların ev sahipliklerini verdğiimizde, tüm planlamalarımızı ve operasyonlarımızı tanımlayan sürdürülebilirlik oldu” dedi ve ekledi:

“Önemli çevre programlarımız ülkede kalıcı bir miras bırakacak. Bunlara 1300 futbol sahası büyüklüğündeki 800 megawatt kapasiteli dev bir güneş enerjisi tesisi, tasarım ve sürdürülebilirlikte yeni standartları belirleyen, en yeşil yapı sertifikalarını alan stadyumlar da dahil.”

“Bu Dünya Kupası’nın bütünlüklü yapısı sayesinde iç hat uçuşları yapılmayacak ve taraftarlar stadyumlara çağdaş Doha Metrosu ile bedava gidecek, ayrıca 750 elektrikli otobüs de destek verecek”