Baraye: İran’da protestocuların marşına dönüşen şarkı

İran’da Mahsa Amini’nin gözaltında ölümü ile başlayan protestolarda Baraye isimli şarkı milyonlarca kişi tarafından paylaşılan bir marşa dönüştü.

İngiliz rock grubu Coldplay’in Arjantin’deki konserlerinde çaldığı şarkı uluslararası ün de kazandı. Aktris Golshifteh Farahani tarafından söylenen ve Shervin Hajipour tarafından yazılan şarkı 81 ülkede, 3 bin 400 sinemada gösterildi. 

Peki şarkının arkasında nasıl bir hikaye yer alıyor?

Baraye kelimesi Farsça’da “İçin” ya da “Nedeniyle” anlamına geliyor. Şarkıyı yazan Hajipour, sözleri birebir olarak İranlıların sosyal medya mesajlarından oluşturdu. Tüm o mesajlar “Baraye” kelimesi ile başlıyordu.

Rock yıldızı Chris Martin’in gitarı ve Farahani’nin vokali ile birleşen şarkının canlı konser kaydı, günler içinde milyonlarca görüntülenmeye ulaştı.

Besteci Shervin Hajipour ise şarkıyı Instagram hesabında paylaştıktan günler sonra gözaltına alındı. 

Gözaltı sonrası şarkı Instagram hesabından da silindi. 25 yaşındaki sanatçı daha sonra kefaletle serbest bırakılsa da sessizliğini sürdürdü.

BBC Farsça Servisi Kültür Muhabiri Behzad Bolour, Baraye’nin yarattığı etki için, “Ülke tarihinde daha önce İran halkı üzerinde böylesi etki yapan ve dünyaya böylesine yayılan bir şarkı olmamıştı” diyor.

Birçok İranlı için şarkı ülkedeki gerçek hayatı anlatıyor.

BBC muhabiri Behzad Bolour, “Sözlerin bir yerinde sokakta dans özgürce dans etme isteğinden bahsediyor. İran’da kültürle herhangi bir şey aynı zamanda siyasidir de…” diyor.

Bolour, şarkının İslam devletinin dini değerlerine karşı çıkan, “kültürü, sanatı, bilimi temsil eden gençler arasında” çok benimsendiğini söylüyor.

Şarkının sözleri Londra, Washington gibi başkentlerde düzenlenen protestolarda da slogan olarak kullanıldı.

Protestoların marşı haline gelen şarkı binlerce kişi tarafından Grammy ödülüne de aday gösterildi.

22 yaşındaki Amini 13 Eylül’de ailesini ziyaret ettiği sırada Tahran’da gözaltına alınmış, bu sırada komaya girmesinin ardından hayatını kaybetmişti. 

Amini’nin ahlak polisi tarafından gözaltına alınma sebebi, başörtüsünü “olması gerektiği gibi” takmamaktı.

Hak örgütlerine göre 45’i 18 yaşından küçük 284 kişi protestolarda hayatını kaybetti. Protestolarda çıkan çatışmalarda 35 güvenlik görevlisi de öldü.

Hak örgütlerine göre gözaltına alınan ve tutuklanan kişilerin sayısı 14 bine ulaştı.