Sömürgecilik döneminde Nijerya’dan kaçırılan Benin bronzlarını iade eden Almanya, ‘kararın doğruluğunu’ tartışıyor
Sömürge döneminde Nijerya’dan kaçırılan Benin Bronzlarını anavatanına iade eden Almanya’da, paha biçilmez hazineleri iade etmenin “akıllıca” olup olmadığı tartışması çıktı.
Geçen Aralık ayında Almanya, sömürge döneminde yağmalanan 22 eseri Nijerya’ya iade etti.
Ancak tartışma, Nijerya’nın görev süresi sona eren cumhurbaşkanı Muhammadu Buhari’nin Mart ayında sergilerin Almanya’nın planladığı gibi Nijerya devletine değil, yerel bir lidere iade edileceğini açıklamasının ardından patlak verdi.
Tarihi eserler devlet kontrolünde kalamaz
Buhari’nin müstakbel alıcısının, 19. yüzyılın sonlarında bronzlar İngilizler tarafından yağmalandığında Benin Krallığı’nı yöneten hükümdarın soyundan geldiği biliniyor.
Buhari’nin açıklamasına göre, ülkesine geri gönderilen bronzların korunması “Oba’ya (kral) emanet edilmeliydi.” Ancak bu açıklamanın ardından birçok uzman Nijerya ile yapılan anlaşmanın ihlal edildiğini söyledi.
Temmuz 2022’de imzalanan anlaşma kapsamında Almanya, 20 müzeden yaklaşık 1.100 bronz eseri iade etme sözü verdi ve her iki taraf da eserlerin halka açık hale getirilmesinin önemi konusunda anlaştı.
Almanya diğer eserleri iade etmekten çekiniyor
Almanya, Oba’nın mülkiyetinin bronzların halka teşhirini etkileyip etkilemeyeceğini açıklığa kavuşturmak için bekleyerek daha fazla iadeyi geciktirdi.
‘koşul’ yok
Öte yandan Buhari’nin açıklaması sorulduğunda Dışişleri Bakanlığı sözcüsü Christopher Burger, bronzların iadesinin “koşulsuz” olduğunu söyledi.
“Dilediğini yapmak Nijerya egemen devletinin kararıdır,” diyen Burger, “halkın Benin bronzlarına erişiminin devam etmesinin önemli olduğunu” da sözlerine ekledi.
Berlin Etnoloji Müzesi’ni yöneten Prusya Kültürel Miras Vakfı’nın (SPK) başkanı Hermann Parzinger, Buhari’nin açıklamasının gelecekteki iadeleri sorgulayacağına inanmadığını söyledi.
Etnoloji Müzesi, Londra’daki British Museum dışındaki en önemli koleksiyon olarak kabul edilen 400’den fazla bronz da dahil olmak üzere, eski Benin krallığından yaklaşık 530 tarihi nesneye sahiptir.
‘Nijerya’ya ait eski eserlerin satışı Nijerya’da yasak’
Bu arada Nijerya, Avrupa ve Amerika’daki müzelerde sergilenen anavatanı Benin Krallığı’ndan kalma eserleri sergilemek için bir müze inşa etmeye başladı bile.
Yağmalanmış eserleri kurtarmakla görevli Nijerya devlet dairesinin başkanı Abba Isa Tijani, Benin City’de planlanan müze projesinin yukarıda belirtilen açıklamalardan etkilenmediğini söyledi; Müzenin inşaatı devam ediyor” dedi.
Tijani, “Ortaklarımıza, Avrupa’daki müzelere nesnelerin ‘araştırmacılara, halka ve turistlere sunulacağı’ konusunda güvence vermek istiyoruz” dedi.
Bronzların Nijerya’ya iadesi için verilen mücadelede yoğun bir şekilde yer alan sanat tarihçisi ve sanatçı Peju Layiwola, Batılı müzelerden gelen tepkinin abartılı olduğunu belirterek, “Bu bir bahane… onları iade etmek istiyorum».
Yoruma kapalı.