AKP’den anayasa değişikliği turu: Muhalefetin iktidara yanıtı ne oldu?

Adalet ve Kalkınma Partisi, başörtüsüne anayasal güvence ve “ailenin korunması” konusundaki anayasa değişikliği önerisini TBMM Başkanlığı’na sunmadan önce, bu konuda görüşünü almak üzere muhalefet partilerine hızlı bir ziyaret turu yaptı.

Başörtüsü konusunda yasa teklifi veren ve buna destek isteyen CHP, “yeni anayasa, yeni parlamentonun işi olmalı” gerekçesiyle, iktidar partisiyle “bir anayasa değişikliği çalışması içinde olmayacağı” yanıtı verdi.

İktidar partisine somut yanıt vermeyen İYİ Parti ve HDP ise topu “yetkili kurullar”a attı.

HDP, LGBTİ evlilikleri engelleme gerekçesiyle aile tanımında değişiklik planlayan AKP’ye, “her türlü ayrımcılığa karşı”  anayasa değişikliği önerdi.

CHP’nin gündeme getirdiği “başörtüsüne yasal güvence” çıkışına, “aileyi de koruyacak” düzenlemeyle birlikte “anayasal güvence” çıkışıyla yanıt veren Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, partisinin bugünkü grup toplantısında,  Meclis’te grubu olan siyasi partilerle görüştükten sonra teklife nihai halini verip Meclis’e sunacaklarını söyledi:

“Bu teklifin başörtüsü meselesini bir daha açılmamak üzere kapatacağına ve muhalefet için de bir turnusol kağıdı olacağına inanıyorum. Kimin özgürlüklerden ve aileden, kimin de faşizmden ve sapkınlıklardan yana olduğunu göreceğiz. (…)anayasa değişikliği teklifimizin, geniş mutabakatla hayata geçmesini umuyoruz. Bu şekilde sonuca ulaşmazsa, halk oylaması da dahil diğer adımları atmaya hazırız. Milletimizin hakemliğinden korkmadık. Meclis’te gerekli çoğunluk olmazsa son söz milletimize ait olacak.”

Anayasa değişiklikleri, milletvekilleri tarafından hazırlanıp, TBMM Başkanlığı’na sunulabiliyor.

Ancak Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın anayasa değişikliği teklifini hazırlamak için görev verdiğini açıkladığı Adalet Bakanı Bekir Bozdağ başkanlığındaki AKP heyeti, muhalefet partilerini ziyaret etti.

Bozdağ’ın yanı sıra AKP Grup Başkanvekili Mustafa Elitaş, seçim işlerinden sorumlu Genel Başkan Yardımcısı Ali İhsan Yavuz’dan oluşan heyetin ilk durağı ittifak ortağı MHP oldu.

Bakan Bozdağ’a, anayasa değişiklik çalışmalarını daha önce Cumhur İttifakı olarak birlikte değerlendirdiklerini ve bir kez daha gözden geçirme fırsatı bulduklarını söyledi.

Muhalefet partilerinin de anayasa değişikliği konusunda görüşlerini alacaklarını kaydeden Bozdağ, “Bu istişareler sonucunda ortaya çıkacak görüşleri tekrar değerlendirip teklife son halini vereceğiz. Çünkü hazır bir teklif götürmüyoruz” dedi.

Bu nedenle de muhalefet partilerine bir anayasa değişikliği teklifi sunulmadı.

AKP’nin ikinci durağı CHP Grup Başkanvekili Engin Altay oldu.

Görüşmeye; Genel Başkan Yardımcısı Bülent Tezcan ile CHP Grup Başkanvekili Engin Özkoç da katıldı.

AKP heyeti, anayasa değişikliği konusunda CHP’ye, “birlikte çalışma yapalım” teklifi götürdü, CHP heyeti ise böyle bir çalışmanın içinde yer almayacaklarını, bu konuda kendilerinin hazırladığı bir yasa teklifi bulunduğunu ve buna destek verilmesi gerektiğini ifade etti.

Görüşmede Altay, temel hakların referandum konusu yapılmaması gerektiğini belirtirken, seçimlere 7 ay kaldığını ve anayasa değişikliğinin yeni parlamento tarafından yapılması gerektiğini vurguladı.

Bakan Bozdağ’ın ise  düzenlemenin 400’ün üzerinde oyla kabul edilmesi halinde referanduma götürme niyetleri olmadığını ifade ettiği öğrenildi.

Bu nedenle de muhalefetin destek vermesi halinde referanduma da gerek kalmayacağını ifade etti.

Görüşme sonrasında açıklama yapan CHP Grup Başkanvekili Engin Altay ise başörtüsünün temel insan hakkı olduğuna işaret ederek, temel hakların referandum konusu yapılmasına karşı çıktıklarını bildirdi.

Partisinin başörtüsü konusundaki yasa değişikliği önerisini anımsatan Altay, seçimlere 7 ay kaldığını belirtip AKP ile anayasa masasına oturmayacakları mesajını verdi:

“Temel hakların referandum konusu, anayasa konusu olmaması gerektiğini söyledik. Sadece bununla sınırlı olmayan bir anayasa değişikliğinin de seçime yedi ay kalmışken parlamentoda yapılmasının doğru olmadığını düşünüyoruz. Yeni bir anayasa, yeni parlamentonun işi olmalıdır.

“AK Parti’nin ‘çalışmaları birlikte olgunlaştıralım, son şeklini verelim’ önerisinin içinde olmayacağımızı da kendilerine belirttik. Kendileri daha sonra net bir taslak ortaya koyduklarında, o taslağı görerek de bir değerlendirme ayrıca yaparız.”

Altay’ın verdiği bilgiye göre AKP, bir teklif metni sunmadı ancak anayasa’nın “din ve vicdan özgürlüğünü” düzenleyen 24’üncü maddesi ile “aileye” ilişkin 41. Maddesinde değişiklik düşündüklerini iletti.

AKP’nin uzun yıllar sonra ilk kez bakan düzeyinde HDP’nin kapısını anayasa değişikliği çaldı.

HDP Grup Başkanvekilleri Meral Danış Beştaş, Saruhan Oluç ve Parti Sözcüsü Ebru Günay’la görüşen AKP heyetinin, diğer partilerin tersine, açıklama yapmadan HDP grubundan ayrılması dikkat çekti.

HDP Grup Başkanvekili Beştaş yaptığı açıklamada, iktidar partisinin önerisini Eş Genel Başkamlar ve Merkez Yönetim Kurulu’na götüreceklerini, orada yapılacak müzakereler sonrasında kamuoyuna açıklayacaklarını bildirdi.

Beştaş, “Kıyafet özgürlüğü, türban, kadın hakları konusunda tutumumuz çok net. Negatif tutumumuz olmadı. Böyle bir dönemde nasıl bir karar alacağımızı ilgili kurullarımızla karar vereceğiz” dedi.

Ancak Beştaş da “konusu hak ve özgürlükler olan bir olguda referandumu doğru bulmadıklarını” ifade etti.

Edinilen bilgiye göre görüşmede, HDP, partinin tutumunun yetkili kurullarda netleşeceğini belirtmekle birlikte, “her türlü ayrımcılığa karşı” düzenleme yapılmasından yana olduklarını da ifade ettiler. 

Bu çerçevede, Anayasa’nın 10. Maddesine, dil, din, cinsiyet, kimlik gibi nedenlerle her türlü ayrımcılığa karşı kapsamlı düzenleme yapılmasını önerdi.

AKP heyeti son olarak İYİ Parti Grup Başkanı İsmail Tatlıoğlu ve partinin Anayasa Komisyonu üyelerinden oluşan heyeti ziyaret etti, anayasa değişikliği konusunda “birlikte çalışalım” önerisini iletti.

Tatlıoğlu, “Heyetin ziyareti anayasa değişikliğinin genel çerçevesi üzerine iki madde oldu. Bir bilgilendirme oldu. Heyete teşekkür ederiz. Biz konuyu sayın Genel Başkanımızla ve parti kurullarında görüşüp kararımızı paylaşacağız” açıklaması yapmakla yetindi.

Bakan Bozdağ, tüm ziyaretlerde, muhalefet partilerine, değişikliğin 400’ün üzerinde oyla kabul edilmesi halinde referanduma götürülmeyeceği mesajı verdi.

Ancak AKP’nin hafta başında yaptığı Merkez Yönetim Kurulu toplantısında ise başörtüsü ve aile düzenlemesinin “toplumsal mutabakatla” kabul edilmesini sağlamak için Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın 400’ün üzerinde oyla da olsa referanduma götürmesi görüşü öne çıktı.

AKP, seçim sürecinde ayrı bir “referandum kampanyası yapılmasının zor olacağı” gerekçesiyle, 2023 seçiminde anayasa değişikliği ile birlikte  “üç sandık” koyma hesabı yapıyor.

AKP’nin önerisine CHP dışındaki muhalefet partileri net yanıt vermedi.

 “Kapanmış yaraları değil, kanayan yaralarla uğraşalım” diyen İYİ Parti Genel Başkanı Meral Akşener’in CHP’nin başörtüsü çıkışını “gereksiz” bulduğu biliniyor.

Ancak, anayasa değişikliği konusunda İYİ Parti’nin destek vermesi “referandum” sonucunu doğurabileceği için bu “Altılı Masa” açısından bir “kırılma” anlamına da geliyor.

Kulislerde, şimdiye kadar resmi bir görüşme yapılmamasına karşın, başta CHP ve İYİ Parti olmak üzere, muhalefetin  “çelişmeyecek” ve “referandum sonucu doğurmayacak” formül üzerinde uzlaşma arayacağı” ve buna göre hareket edeceği konuşuluyor.

CHP,  İYİ Parti Genel Başkanı Meral Akşener’in, bu konuda yaptığı, “Anayasalar bu Meclis’te olmaz çünkü gidiyor, seçime kalmış 7-8 ay. Böyle bir durumda anayasalar vaattir. Derhal seçim kararı alsınlar, bu vaatle gitsinler, seçimi kazanırlarsa yerine getirirler” sözlerini, “destek yok” mesajı olarak yorumluyor.

HDP’nin, “ayrımcılığa karşı düzenleme” yapılması koşulunu getirmesi beklenirken, iktidar partisinin buna hayır demesi halinde, masaya oturmama tavrı izleyebileceği belirtiliyor.

AKP’nin anayasa değişikliği teklifini hafta başında TBMM Başkanlığı’na sunması bekleniyor.

Mahir Ünal’dan boşalan grup başkanvekilliğine getirilen AKP Grup Başkanvekili Özlem Zengin, anayasa değişikliği teklifini gelecek hafta kendisinin Meclis Başkanlığı’na sunacağını açıkladı.

Zengin, “Benim hayatımda başörtüsü mücadelesi muazzam bir alan oluşturuyor. Önümüzdeki hafta, Allah izin verirse, anayasa teklifini grubumuz adına ben götüreceğim. Bunun da hayatın bir ikramı olduğunu düşünüyorum. Eğer bir şey için 25-30 sene harcarsanız Allah’ın bir ikramı oluyor” dedi.